استان یزد در یک نگاه
استان یزد در قسمت مرکزی فلات مرکزی ایران، مابین عرض های ۲۹ درجه و ۵۲ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۲ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۵۶ درجه و۳۷ دقیقه طول شرقی واقع شده است.
یزد از شمال و غرب به استان های سمنان و اصفهان، از شمال شرق به استان خراسان رضوی، از شرق به استان کرمان و خراسان جنوبی، از جنوب غربی استان فارس و از سمت جنوب شرقی به کرمان محدود میشود. از نظر پستی و بلندی دارای تنوع است. از حدود ۶۶۶ متر از سطح دریای آزاد (کویر ریگ زرین در نزدیکی عقدا) تا ۴۰۷۵ متر (قله شیرکوه) تغییر میکند. نوسان درجه حرارت در زمستان و تابستان و حتی در شب و روز بسیار زیاد است.
محدوده استان یزد جزئی از فلات مرکزی ایران است که کویرهای ایران نیز عمدتاً در این فلات جای دارند. بخش بزرگی از مساحت محدوده استان را قسمتهایی از کویرهای مختلف پوشانده است.
در حال حاضر استان یزد دارای ده شهرستان(ابرکوه ـ اردکان ـ بافق ـ بهاباد ـ تفت ـ خاتم ـ اشکذرـ مهریز ـ میبد ـ یزد(، بیست و سه شهر، بیست بخش، پنجاه و یک دهستان و حدود پنج هزار روستا است.شهرستان یزد با وسعت ۲۴۹۱ کیلومتر مربع بعنوان مرکز استان می باشد.
در استان دو رشته کوه متمایز از هم وجود دارد. اولی بخشی از کوههایی است که در جهت شمال غربی – جنوب شرقی از مرکز ایران عبور می‌کنند و به کوههای مرکزی ایران معروف هستند. دومی شامل‌رشته کوه هایی است که در مناطق مرکزی، شمالی و شرقی استان قرار دارند. رشته شیرکوه که مانند دیواری قسمت های مرکزی استان را از بخش غربی آن (چاله ابرقو) جدا میکند، همواره از برف و یخ پوشیده شده و در تامین آب شهرهای یزد، تفت و مهریز نقش مهم و اساسی دارد.
سرزمین یزد جلوه‌هایی از باشکوه‌ترین و درخشانترین میراث فرهنگی و تمدن کهن ادوار مختلف تاریخی ایران را در خود جای داده است. تاریخ سکونت انسان در این خطه از هزاره سوم پیش از میلاد فراتر رفته است، به طوری که در عهد پیشدادیان طوایف در حال کوچ از بلخ به پارس، این سرزمین را یزدان، نامیدند و از آن زمان به بعد یزد محل عبادت شد. از مهم‌ترین مراکز اسکان اولیه این سرزمین به مهرپادین (مهریز) فهرشان، پهره (فهرج)، خورمیش، ادر (اردکان)، شواز، قلاع موبدان (میبد)، طرنج، عقدا و اشکذر می‌توان اشاره کرد. شهر یزد به عنوان محلی پاک و مقدس در رأس تمام آبادی‌های مزبور قرار داشته است.
دره های سرسبز و مناطق ییلاقی، چشمه سارها، ارتفاعات و قله ها، غارها، حیات وحش و شکارگاهها و به‌ویژه جاذبه‌های کویری از خصوصیات جالب توجه طبیعت یزد است که برخی از آنها جزء تفرجگاههای مهم مردم استان به شمار می‌آید.
استان یزد از لحاظ کنش‌های فرهنگی نیز جالب توجه است. این منطقه از لحاظ رفتارهای فرهنگی مردم‌کانون گوناگونی‌هاست و در این بین خصوصیات فرهنگی زرتشتیان از پیشینه تاریخی درخشانی برخوردار است.زرتشتیان طبق آئین زرتشت مراسم ویژه‌ای را در روزهای معینی از سال برگزار می‌کنند که از دیدگاه جهانگردی برای افراد مسلمان و پیروان سایر ادیان جالب توجه و دیدنی است.
ترمه، زیلو، سفال و سرامیک، شیرینی های سنتی چون باقلوا، پشمک و قطاب نمونه هایی از سوغات استان یزد می باشد که مورد استقبال مسافران و گردشگران قرار می گیرد.
یزد از جمله استانهای تاریخی و منحصر به فرد و یکی از زیباترین شهرهای خشتی دنیا است که با داشتن جاذبه های زیبا و کم نظیر، همه ساله گردشگران و مسافران زیادی را به سوی خود جلب می کند.
مجموعه امیرچخماق، مسجد جامع کبیر یزد، باغ جهانی دولت‌آباد، زندان اسکندر، ساباط های شهر، آب انبار شش بادگیری، آسیاب آبی اشکذر، باغ جهانی پهلوانپور و … از جمله بناهای تاریخی استان یزد به شمار می آید.
استان یزد با پیشینه دیرین فرهنگی، دارای هنرهای دستی اصیل چندین هزار ساله است. عمده ترین صنایع دستى این استان زیلو بافی، دارایی بافی، ساخت سفال، سرامیک و کاشی است.
| نام شهرستان | رشته های بومی صنایع دستی |
| یزد | زیورآلات سنتی،کاشی هفت رنگ، کاشی معرق،دارایی بافی، مسگری، ترمه بافی،احرامی بافی، گره چینی چوب، رودوزی الحاقی |
| میبد | سفال- سرامیک – زیلو بافی- کاربافی |
| اردکان | حوله بافی- زنجیر سازی{آهنگری سنتی} |
| بافق | حصیر بافی- پادربافی |
| بهاباد | گلیم بافی |
| مهریز | چاقو سازی – سبد بافی- گیوه بافی |
| تفت | آهنگری سنتی- قندچین سازی |
| ابرکوه | نمد مالی- چنته بافی- منبت کاری- گلیم بافی |
| خاتم | گلیم بافی |
| اشکذر | خورجین بافی |
