شهرستان اشکذر:
شهرستان اشکذر یکی از شهرستانهای استان یزد در مرکز ایران است. این شهرستان با وسعت ۵۴۸۶ کیلومتر مربع در شمال غربی استان قرار دارد. جمعیت شهرستان اشکذر در سال ۱۳۷۵ بالغ بر ۲۷۹۲۴ نفر بوده است. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و خضرآباد و سه دهستان است.
جغرافیا و اقلیم:
شهرستان اشکذر در ۲۰ کیلومتری شمال غربی یزد واقع شده است. طول جغرافیایى آن ۵۴ و ۱۳ و عرض جغرافیایى آن ۳۲ و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۱۷۵ متر است.
ویژگیهای طبیعی اشکذر شبیه مثلثی است که یک رأس آن متوجه جنوب است و در ضلع شمالی آن دهستان رستاق،و در ضلع‌‌غربی آن نیز بخش خضرآباد همین شهرستان قرار گرفته است ؛ شهرستان اشکذر در دشت یزد – اردکان واقع شده است. در سراسر این دشت برخانهای (تپه‌های شنی هلالی شکل) متعدد که حاصل فرسایش بادی است، به چشم میخورد. گفته میشود که منشأ این شنهای روان باتلاق گاوخونی است. این منطقه دارای آب و هوای صحرایی با طوفانهای توأم با شن و ماسه میباشد. تپه‌های هلالی شکل که یکی از پدیده‌های فرسایش بادی است که در تمام مناطق مشاهده می‌گردد به همین علت از زمان‌های بسیار قدیم برای مصون بودن روستاها از طوفانهای کویری، خانه‌ها و اماکن اصلی ده به صورت متمرکز و مزارع و باغات، مساکن را محاصره کرده‌اند.
میانگین حداکثر و حداقل دما طی یک دوره کوتاه مدت ۶ ساله (۱۳۵۷-۱۳۶۳ش) به ترتیب حدود ۲۸ و ۱۰ درجه سانتی‌گراد برآورد شده است. میانگین بارش سالانه طی همان سالها ۶۸ میلی‌متر بوده است. شهرستان اشکذر فاقد رودخانه دائمی است. بروز طوفانهای شن و ماسه و فرسایش بادی حاصل از آن از ویژگیهای این ناحیه است که همراه دیگر عوامل نامساعد طبیعی از جمله کمی ریزشهای جوی و کاهش تدریجی منابع آب زیرزمینی، موجب فقدان پوشش گیاهی شده است. در این دشت جانورانی مانند آهو، روباه، خرگوش و گونه‌هایی از پرندگان مانند کبوتر و تیهو وجود دارند.
وضعیت اجتماعی:
اشکذر در اواسط نیمه نخست سده حاضر قصبه مرکز بخش اشکذرِ شهرستان یزد به شمار مى‌آمده، و ۲۹۴۳ نفر جمعیت داشته است. در نخستین سرشماری عمومى جمعیت کشور در ۱۳۳۵ش، جمعیت شهر اشکذر ۲۲۲۰ برآورد شده است. سرشماری های مربوط به سال ۱۳۶۵ش جمعیت شهر را ۹۶۳۷ نفر گزارش کرده‌اند و آخرین سرشماری جمعیت در ۱۳۷۰ش، گویای جمعیتى معادل با ۱۰۵۵۸ نفر (۲۲۳۶خانوار) در شهر اشکذر است. بدین‌سان درصد رشد جمعیت بین سالهای ۱۳۶۵ش، تا ۱۳۷۰ش ۹/۲% بوده است. جمعیت فعلى شهر در مساحتى بالغ بر ۱/۱۸ کم ۲ به سر مى‌برند.
ساکنان شهر در گروههای عمده زیر دارای فعالیت اقتصادی هستند: ۸/۱۷% در کشاورزی و دامپروری و ۹/۲۳% در صنعت، ۸/۲۳% در ساختمان و بقیه در سایر گروههای عمده اشتغال داشته‌اند. در کنار فعالیتهای عمده اقتصادی، صنایع‌دستى از قبیل فرش‌بافى، زیلو بافى، پارچه‌بافى و یک کارخانه جوراب‌بافى در این شهر دایر است.
سوابق و پیشینه تاریخی:
نویسندگان کتب تاریخی، بنای اولیه شهر اشکذر را از زمان اشکانیان می‌دانند. با این توضیح، اشکذر در زمان اشکانیان به وجود آمده است و قدمت آن به حدود ۲۰۰۰ هزار سال می‌رسد. عده‌ای اشکذر را خیلی قدیمی‌تر می‌دانستند و معتقدند که بنای اولیه اشکذر به علت حمله شنهای روان در زیر خاک مدفون گشته‌است. بنای موجود اشکذر، با احداث قنات کویر به دست اشک بن زال که منشأ آن در نزدیکی صفاییه کنونی در یزد است، آغاز و شروع به رشد نموده است و مردم در کمال خوشی و آبادانی به کشاورزی می‌پرداخته‌اند. این قنات از زمان احداث حدود ۱۲۰ قفیز آب داشته و اراضی بسیاری را به زیر کشت می‌برده است. لیکن به‌طور قطع، اشکذر در دوره اسلامى در ابتدای سده ۸ق وجود داشته است، چه بناهایى متعدد مربوط به آن دوره در این شهر برپا بوده است. نخستین آنها خانقاهى بوده که شیخى صاحب کرامت، به‌نام شیخ تقى‌الدین دادا آن را ساخته بوده است. دیگری خانقاهى است منسوب به امیر رکن‌الدین محمد قاضى (د ۷۳۲ق) از اعیان یزد. در این مکانها نیازمندان اطعام مى‌شده‌اند. بسیاری از املاک و قناتهای اشکذر نیز به‌صورت وقف اداره مى‌شده، و عایدات حاصل از آنها به مصرف درماندگان و نیازمندان مى‌رسیده است.
وجه تسمیه:
در تاریخ جدید یزد آمده است که بنای اشکذر به دست اشکین زال (اشک بن زال) که از ملوک الطوایف زمان اشکانیان بوده، بنیانگذاری شده است که اهالی نیز این موضوع را تأیید می‌کنند و لذا پیشوند «اشک» دقیقاً به همین علت میباشد در مورد پسوند «ذر» به دلیل نبودن منبع تاریخی اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی به گفته اهالی اشک بن زال زنی داشته به نام «آذر» که به گفته آنها پسوند «ذر» مخفف همان نام آذر در لهجه بومی بوده‌است.
در کتب:
احمد بن حسن بن علی کاتب یزدی، مؤلف کتاب تاریخ جدید یزد می‌نویسد: «در زمان اشکانیان، اشک بن زال (اشکین زال) که از ملوک الطوایف بود، اشکذر را او ساخت».
| نام مکان تاریخی | مجموعه حجت آباد وزیر |
| آدرس | شهرستان اشکذر، کیلومتر ۲۵ یزد ـ تهران |
| توضیحات | این بنا در زمان ناصرالدین شاه قاجار توسط میرزا محمد مستوفی بنا شده است و شامل باغ، عمارت، حمام، آب انبار و بازار می باشد. محل آن ۲۵ کیلومتری یزد به تهران می باشد و مساحت عمارت آن ۱۴۰۰ متر و در ۳ طبقه می باشد. |
| نام مکان تاریخی | بقعه سلطان محمود شاه |
| آدرس | شهرستان اشکذر، روستای بُندَرآباد |
| توضیحات | این بنا خانقاه شیخ تقی الدین محمد (شیخداد) بوده است. از حیث نقشه ساختمانی و طرز بنا به مسجد شباهت کامل دارد. در جنوب صحن آن صفه ای به طول ۱۱ متر و در جنوب این صفه گنبدی قرار دارد که با کاشی های فیروزه رنگ شش ضلعی و حواشی معرق پوشیده شده است. در این مجموعه محرابی به چشم میخورد که در دو طرف آن دو اتاق کوچک با تزئینات کاشی فیروزه ای وجود دارد. در این بقعه آثار و قبور متعددی دیده میشود که محل دفن عده ای از مشایخ سلسله دارائی است. زمان احداث بنا قرن هفتم هجری قمری میباشد. |
| نام مکان تاریخی | مسجد ریگ رضوانشهر |
| آدرس | شهرستان اشکذر |
| توضیحات | این مسجد از آثار قرن نهم هجری می باشد که به علت هجوم ریگ، زمانی طولانی زیر شن بوده ولی چند سالی است که از زیر شن بیرون آمده است. در اطراف این مسجد تپه های ماسه ای فراوان دیده می شود. محراب این مسجد با کاشی کاری معرق تزئین شده است و به فاصله کمی از این مسجد بقایای آثار دیوار و خانه های بسیار قدیمی به صورت مخروبه دیده می شود. |
در حال بروزرسانی …
| نام موزه | آدرس | شماره تماس | ساعت بازدید |
| موزه مردم شناسی اشکذر | شهرستان اشکذر .خیابان طالقانی. قبل از مسجد جامع | ۳۲۷۲۲۶۷۷ -۰۳۵ | همه روزه از ساعت ۹ تا ۲۱ |
| نام دفتر | نام مدیرعامل | نام مدیرفنی | آدرس تماس – تلفن | |
| طوبی سیر اشکذر | علی محمد دهقانی اشکذری | محمد مهدی دهقانی | اشکذر، خ امام، جنب فروشگاه زنجیره ای رفاه | ۳۲۷۲۴۴۴۳ |
در حال بروزرسانی …
ارتباط با ما
با هدف ارتقاء نظام خدمت و تسهیل فرآیند پاسخگویی به انتقادات، شبهات و ابهامات همشهریان عزیز می توانند از طریق فضای مجازی
اینستاگرام: instagram.com/yazd_cthh
ایتا: http://eitaa.com/ravabet_miras
تلگرام: telegram.me/ravabet_miras
و با شماره مستقیم ۰۳۵۳۶۲۰۶۹۱۱ دفتر بازرسی این اداره کل در ارتباط باشند.
ارتباط مستقیم با دفتر مدیریت عملکرد بازرسی و پاسخگویی به شکایات
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور
ایمیل: bazresi@mcth.ir
پیوند ها
آدرس
ساختمان مرکزی: یزد، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان شهید ابراهیمی، روبروی فرمانداری
ایمیل: info@yazdcity.ir
تلفن: ۷-۳۶۲۱۰۰۰۶
دورنگار: ۳۶۲۱۵۳۰۰