خاتم:

شهرستان خاتم یکی از شهرستانهای استان یزد در مرکز ایران است. این شهرستان از شهرستانهای جدید استان یزد است که از دو شهر هرات و مروست تشکیل گردیده است. شهر هرات مرکز این شهرستان است. بیشترین فعالیت کشاورزی استان یزد در محدوده این شهرستان انجام میشود و امور دامپروری و پرورش دام از دیگر فعالیتهای مردم این شهرستان است که نسبت به دیگر شهرستانهای استان یزد از نزولات آسمانی و آب نسبتاً فراوانی برخوردار میگردند.

درباره خاتم:

جغرافیا و اقلیم:

شهرستان خاتم با وسعت ۷۹۳۱ کیلومتر مربع در مختصات ۳۱ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۳۹ درجه و ۳۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۴ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی واقع گردیده است. این شهرستان از شمال به شهرستان مهریز از شمال غرب به شهرستان ابرکوه از شرق به شهرستان شهربابک (استان کرمان) از غرب به شهرستان بونات (استان فارس) و از جنوب به شهرستان نیریز (استان فارس) هم مرز میباشد. این شهرستان در جنوبی‌ترین نقطه استان یزد و با ارتفاع ۱۶۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است.

شهرستان خاتم از دو شهر هرات و مروست و چهار دهستان به نام‌های فتح‌آباد، چاهک، هرابرجان و ایثار و ۸۵ پارچه آبادی دارای سکنه تشکیل گردیده است. در سال ۱۳۶۸ دهستان هرات و مروست به مرکزیت شهر هرات انتخاب و در تاریخ ۲۶/۱۲/۸۱ با تصویب هیئت وزیران به شهرستان خاتم ارتقاء یافت.

آب و هوای خاتم بیابانی و نیمه بیابانی است. بخش عمده این شهرستان، زیر پوشش جنگلی قرار دارد. جنگل‌های پسته وحشی «باغ شادی» و جنگل‌های بادام کوهی «چنار ناز» از جمله پوشش گیاهی این منطقه به شمار می‌روند. این شهرستان مهم‌ترین قطب کشاروزی استان یزد محسوب می‌شود. وجود منابع آبی فراوان از جمله سفره‌های وسیع آب‌های زیرزمینی، هم‌جواری با شهرستان سرسبز بوانات و قرار گرفتن در مسیر رودخانه بوانات، چشم‌انداز نویدبخشی را برای کشاورزی این منطقه ترسیم کرده است. چاه آرتزین شهرستان خاتم نمونه‌ای از فراوانی آب در این منطقه است. پرنده زیبا و نادر «هوبره» در شهرستان خاتم بسیار یافت می‌شود. قلعه مروست، بقعه شیخ‌عبدالله، ‌بقعه شیخ‌بهاءالدین، مسجد شاه‌حسین و قلعه محمد کریم‌خان هرات مهم‌ترین مکان‌های دیدنی این شهرستان را تشکیل می‌دهند.

وضعیت اجتماعی:

شهرستان خاتم جمعیتی معادل ۲۷۹۴۷ نفر دارد. منطقه این شهرستان به لحاظ موقعیت جغرافی خود و هم جواری با استان های فارس و کرمان از نظر قومی و فرهنگی دارای ویژگی های خاص خود می باشد علاوه بر این مهاجر پذیری و رشد فرهنگهای گوناگونی شده است به گونه ای که امروز در شهرستان خاتم آمیزه ای از فرهنگ مردم استان کرمان، فارس و یزد مشاهده می شود . برای مثال لهجه تکلم مردم ترکیبی از گویش مردم استان های فارس و کرمان می باشد. از نظر دینی و مذهبی کلیه مردم شهرستان پیرو مذهب شیعه اثنی عشری میباشند. صنایع دستی شهرستان خاتم عبارتند را قالی‌بافی، ‌گیوه‌بافی، ‌گلیم‌بافی و جوال‌بافی تشکیل می‌دهند.

سوابق و پیشینه تاریخی:

در مورد قدمت هرات و مروست آثار و شواهد نشان می‌دهد که این دو منطقه بسیار قدیمی و تاریخی است و مورخان را بر این باور است که منشأ سکونت در این منطقه به زمان ورود آریایی ها به ایران باز می‌گردد.

منطقه هرات و مروست در قرون گذشته جزیی از مملکت فارس بوده که پایتخت آن شهر استخر بوده است. این منطقه در دوره ساسانیان به علت واقع شدن بین یزد و کرمان و فارس از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و بسیار پر رونق آثار و ابنیه تاریخی باقیمانده خود شاهدی بر این مدعا است. از مهمترین آثار باستانی و تاریخی این شهرستان می توان به قلعه کبری واقع در بالای کوه سرچشمه با فاصله ۵ کیلومتری شهر هرات، قدمگاه علی در ۵ کیلومتری غرب هرات، امامزاده پیر غیب با سنگ نوشته های به خط میخی در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غربی هرات (منطقه بوروییه) مسجد فتح آباد در ۵ کیلومتری شمال شرقی هرات. شایان ذکر است بسیاری از آثار باستانی شهر هرات بر اثر سیل ویرانگر سال ۱۳۶۵ از بین رفت.