شهرستان یزد  

شهرستان یزد:

یزد با وسعت ۲۳۹۷ کیلومتر مربع اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است. این شهرستان به دلیل وجود جاذبه های شغلی، رفاهی و تمرکز اداری، پرجمعیت ترین شهرستان این استان به شمار می رود و با جمعیتی حدود چهارصد و پنجاه هزار نفر، تقریباً نیمی از کل جمعیت این استان را تشکیل می دهد. این شهرستان شامل دو بخش مرکزی و زارچ با شهرهای یزد، شاهدیه، حمیدیا و دهستان های فجر، فهرج، اله آباد و محمد آباد می باشد.

شهر یزد:

یزد مرکز استان در فاصله ۶۷۷ کیلومتری تهران قرار دارد. شهر یزد یکی از هفت کلانشهر ایران (تهران، مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز، یزد و اهواز) است. یزد به شهر بادگیرها معروف است. به «شهر دوچرخه‌ها» و «شهر شیرینی» نیز شهرت دارد.

یزد از شهرهای قدیمی ایران و از بهترین نمونه های شهرهای کویر به شمار میرود. در این شهر همه چیز حکایت از حرکت و زنده بودن محیط اجتماعی دارد. نام یزد معمولاً یادآور آثار هنری و اصیل است. تولیدات صنایع دستی یزد تا قبل از دوره ماشینی شدن صنایع، به دلیل کیفیت و برخورداری از اصالت هنری دارای شهرت جهانی و هنوز هم به طور نسبی از کیفیت خوبی برخوردار است. ظرافت های به کار رفته در ساخت آثار هنری و معماری این منطقه در نوع خود بی نظیر بوده و از همین جهت دارای ارزش هنری فراوانی می باشد.

شهر یزد اینک در هزاره سوم ، همسو با گسترش شهرسازی در عین حفظ سنت های معماری باستانی و بافت قدیم ، اندک اندک در دشت یزد ، اردکان وسعت یافته است و به شهری با صنایع مدرن، پیشرفته و معادن بزرگ و موثر در توسعه کشور تبدیل شده است کارخانه عظیم فولاد آلیاژی، فیبر نوری شهید قندی، کارخانجات ماشینهای نساجی غدیر، بیمارستانهای مجهز و متعدد و نیروی انسانی معتقد و متخصص، سرمایه های معنوی و مادی یزد هستند که ضمن حفظ سنت گذشته، شهر یزد را در دل کویر، آباد و توانمند، پویا و در گستره توسعه حفظ می کنند.

درباره یزد:

جغرافیا و اقلیم:

شهرستان یزد در دره ای وسیع و خشک و محصور بین رشته کوههای شیرکوه و خرانق قـرار گـرفته اسـت. ایـن شهـر از شمال به شهرستان اردکان و از شرق به شهرستان بافق و از جنوب به شهرستان تفت و از غرب به استان اصفهان محدود گشته است.

آب و هوای یزد به علت قرار داشتن بر روی کمربند خشک جهانی دارای زمستانهای سرد و نسبتاً مرطوب و تابستانهای گرم و طولانی و خشک است.

وضعیت اجتماعی:

بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن جمعیت شهرستان یزد در مجموع ۵۲۶ هزار و ۲۷۶ نفر است که این تعداد در ۱۳۸ هزار و ۲۰۰ خانوار زندگی می کنند که از این جمعیت ۲۷۴ هزار و ۹۵ نفر مرد و ۲۵۲ هزار و ۱۸۱ نفر زن هستند. در این شهرستان ۴۸۴ هزار و ۱۶۷ نفر جمعیت شهری و ۴۲ هزار و ۹ نفر جمعیت روستایی اعلام شده است.

به لحاظ شرایط اقلیمی یزد وضعیت کشاورزی در این منطقه مطلوب نیست و امکان بهره برداری از آبهای سطحی در کشاورزی بسیار کم است. شرایط خاص مناطق حاشیه کویر نظیر میزان اندک باران حرکت ماسه های روان، پدیده کویرزایی مراتع فقیر کمبود منابع تأمین آب موجب شده تا ۲۸ درصد وسعت استان یزد فاقد بهره دهی اقتصادی باشد.

سوابق و پیشینه تاریخی:

منطقه یزد یکی سرزمینهای باستانی اقوام ایرانی و دارای میراث درخشانی از فرهنگ و تمدن کهن و ادوار مختلف تاریخی با قدمت ۳ هزار سال می باشد. برخی از مورخین، بنای اولیه شهر یزد را به زمان اسکندر مقدونی نسبت می دهند که وی زندانی ساخته و نام آنرا چنین نهاده است و به اعتقاد عده ای دیگر از تاریخ نویسان در دوره ساسانیان به فرمان یزدگرد اول (۴۲۱-۳۳۹ م) در این محل شهری به نام «یزد گرد» بنا گردیده است. نام یزد از همین عنوان گرفته شده است و به معنای مقدس، فرخنده و در خور آفرین می‌باشد.

مورخین یونانی شهر کهن و باستانی را «ایساتیس» خوانده‌اند که احتمالاً بعد از ویرانی شهر کهن «کثه» پدید آمده است. پس از ظهور اسلام و گرایش مردم ایران به دین اسلام به یزد لقب «دارالعباده» داده شده است. این ناحیه همواره در دوره هخامنشیان از راه‌های معتبر مؤسسه‌های راهداری، مراکز پستی و چاپاری برخوردار بوده است.

راهداری در یزد قدیم چندان اهمیتی داشت که خاندان آل مظفر از منصب راهداری ناحیه میبد به پادشاهی رسیدند. در طی قرون متمادی آبادی‌های کوچک و بزرگ متعددی در این سرزمین پدید آمده و از میان رفته است. آنچه اینک سر افراز از میان ریگ‌های روان اعصار، مصون از رخدادهای مخرب تاریخی بر جا مانده، یادگارهای گویا از سرنوشت تاریخی این سرزمین و نشانگر فرهنگ و تمدن پر بار است. گرچه قدمت آبادی نشینی و تمدن در این سرزمین از هزاره جلگه‌های یزد تکوین یافته است، منابع مکتوب پیدایش را به عهد پیشدادیان نسبت داده‌اند.

استان یزد از سرزمین‌های قدیمی و تاریخی است و در میان ایالت‌های قدیمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است. این سرزمین از معابر و گذرگاه‌های مهم در ادوار تاریخی محسوب می‌شده است.

این استان از درگیری‌ها و جنگ‌های سیاسی تاریخ کشور ایران تا حدودی ایمنی داشته است. از طرفی صعب العبور بودن راهها به همراه محدودیت منابع آبی و غیره مانع عمده تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومت‌های بزرگ و کوچک حاشیه و پیرامون این منطقه در طول تاریخ بوده است. با توجه و گواهی گرفتن از منابع تاریخی، آبادی نشینی در این منطقه از قدمت طولانی برخوردار است. از مظاهر فرهنگ مادی و معنوی که مردم این خطه از خود به جای گذاشته‌اند و میراث تاریخی آنها در دوره‌های قدیمی به حساب آمده و نشانه‌هایی از مهر و آناهیتا، ایساتیس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن دژهای  بزرگ و عظیم و پناهگاه‌های متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهایی بعد از اسلام نظیر مساجد و امامزاده‌ها و مزارها و… نشانگر فرهنگ و تمدن مردم چه قبل و چه بعد از دوره اسلامی بوده است.

وجه تسمیه:

یزد واژه ای باستانی است که ریشه در “یشت” (Yast) یا “یزت” (Yazt) و “یسن” (Yasn) به معنای ستایش، نیایش، پرستش، ایزد و… دارد. یکی از فصول پنج گانه اوستا هم به یکی از این نام ها یعنی “یشت” خوانده شده است.

در پاره ای از متون قدیمی، یزد را “دارالعباد” نیز گفته اند. “احمد کاتب” مورخ یزدی قرن نهم هجری قمری نوشته است که : “در سال ۵۰۴ هجری قمری ملکشاه سلجوقی حکومت یزد را به “علاء الدوله کالنجار” واگذار کرد و آن را “دارالعباده” نامید.

در کتب:

معین الدین نطنزی مورخ قرن ۹ هجری‌ می‌گوید: “خطه یزد را ضحاک ساخت و آن را زندان ضحاک خوانند”.

سفرنامه مارکوپولو:

یزد شهر بزرگی است که از لحاظ تجارت و رفت و آمد نقطه مهمی بشمار می رود یک نوع پارچه ابریشمی و طلایی در آنجا بافته میشود که موسوم است به پارجه ابریشمی و طلایی در آنجا بافته می شود که موسوم است به پارچه یزدی و به همه جای دنیا صادر میشود.

کلنل سی ای مک گرگر:

ازنشانه های چشم گیر یزد بادگیرها، سردابه ها و زیر زمین های آن است که این هر سه با یکدیگر هماهنگی دارد و وجود اینها نشان دهنده آن است که آب و هوای یزد از نقاط دیگر ایران گرمتر است.

سفرنامه سرپرسی سیکس:

مناره ها و بادگیرهای شهر یزد از دور انسان را به یاد کتاب هزار و یک شب می اندازد.

فرد ریچاردز:

احساسات مذهبی در شهر یزد خیلی جدی تر از اغلب شهرهای ایران است.

یزد شهر باد گیرها، جلال آل احمد:

یزد گویا نه در حمله اعراب لطمه ای دیده است و نه در یلغار مغول. این اولین مطلبی است که در مورد یزد به خاطر داشت درست است که این مصونیت از خرابی های گذشته را در پیشانی شهر نمیتوان دید (چرا که خیابان بندی های جدید بلایی کمتر از آنچه مغول به بار آورده است نیست) اما در لفاف آداب و رسوم مردم میتوان در اینکه زرتشتی و مسلمان براحتی با هم بسر می برند، در اینکه دزد و گدا بسیار کمتر دارد، در اینکه در کوچه و بازار کمتر فحش می شنوید و دعوا و در خیلی چیزهای دیگر

مجله سفر، فروغ پوریا وری:

وقتی به یزد سفر می کنی تنها درپهنه چغرافیا جابجا نشده ای که در عمق تاریخ ، به هزار توهی افسانه ای خزیده ای و تاریخ و افسانه در این شهر کویری چندان بهم آمیخته اند که باز شناختشان ناممکن است

یزد بافتی دیگر، مردمی دیگر و اساسا جنس دیگری دارد. صفا و محبت مردم یزد را در کمتر جیی می توان سراغ کرد.

دکتر محمد کریم پیرنیا:

شهر ما گنجینه هنر است ، هر ویرانه اش دفتری است پر از زیبایی که در برابر چشم شیفتگان هنر گشاده است.

در شهری که در جویهایش آب روان ، ریگ روان است مردم بزرگوار و پرتلاشی بودند که توانستند از سده های دوراین شهر را بعنوان یکی از مراکز بزرگ تمدن ایران نگه دارند و نظیرش هیچ جای دنیا نیست.

در یزد نشانه های عالی اخلاقی و معماری و باستان شناسی با هم در آمیخته اند و جزء فرهنگ جدایی ناپذیر این مردمند.

مسجد جامع کهن فهرج تنها مسجدی است که در جهان اسلام ، ساختمان آن از ابتدا تا به امروز تغییر نکرده است.

دکتر علی سیدی:

شهر بزرگ و تاریخی یزد نگینی است درخشان در قلب سرزمین پهناور ایران و دژی است استوار در کویر. نشانه پیروزی و سپیدی و پاکی و سر سبزی و آبادی بر اهریمن تیرگی و خشکی و ویرانی.

پروفسور کازولا:

یزد از نظر بنایی خشتی و گلی در دنیا بی نظیر است.

نام مکان تاریخیمحله های قدیمی
آدرسبافت سنتی یزد
توضیحاتآنچه به وضوح می توان در هنر معماری یزدی در یافت هنر زیستن و یا به عبارتی همزیستی مسالمت آمیز با طبیعت خشن و قهر کرده می باشد که با سخت کوشی، پشتکار و قناعت، نوع دوستی و … نمودها و نهادهایی را در عرصه شهر سازی و معماری به عرصه وجود کشانیده که نظر هر بیننده ای را به خود جلب و ذهن او را به ژرفای تفکر و تعمق می کشاند. نمونه بارز این معماری محله «فهادان» یا «یوزداران» می باشد که در گویش محلی جنگل یا محله یوزداران نامیده می شود. قدمگاه منصوب به امام رضا(ع) در این گذر واقع شده است. از دیگر محله های مهم یزد می توان به محله سر جمع، محله یعقوبی، محله سر دو راه، محله مصلی، محله قلعه کهنه، محله لب خندق و… اشاره کرد.
نام مکان تاریخیمسجد جامع کبیر
آدرسخیابان امام خمینی، خیابان مسجد جامع
توضیحاتاین مسجد یکی از با ارزش ترین میراث هنری و گنجینه ای از معماری اسلامی است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاءالدوله گرشاسب آل بویه – قرن ششم هجری- می دانند ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تیموریان قرن هشتم و نهم هجری است. از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان قدرت و استواری کاشیکاری های نفیس و جالب، سر در بلند، دو کتیبه نفیس یکی به خط کوفی و دیگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سر در باشکوه، دو مناره زیبا و تزئینات کاشیکاری شده، دیوارهای داخلی شبستان و زیر گنبد و خارج گنبد را نام برد.
ارتفاع مناره های آن حدود ۴۸ متر و ارتفاع سر در آن در حدود ۲۴ متر می باشد.
نام مکان تاریخیمجموعه امیر چخماق
آدرستقاطع خیابان امام خمینی و سلمان فارسی
توضیحاتامیر جلال الدین چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تیموری و حاکم یزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی یزد مجموعه ای شامل تکیه، میدان،حمام، کاروانسرا، خانقاه، قناد خانه، چاه آب سرد و از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنیان نهادند.
سنگ نصب شده در کریاس مسجد به طرف میدان و نقروقفنامه  بر آن به خط نسخ، شبکه های ظریف از کاشی های معرق دور خارجی گنبد محراب صفحه اصلی با طاقنمای مقرنس کاری و… این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا مسجد جامع نو نیز نامیده و در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است.
نام مکان تاریخیمسجد شاه طهماسب
آدرسیزد، میدان بعثت
توضیحاتبانی بنای قدیمی این مسجد بیگم دختر شاه طهماسب صفوی است که به همسری نورالدین میر میران از خاندان شاه نعمت ا… در آمده. از بنای قدیمی آن چیزی بر جای نمانده مگر دو سنگ مر مر یکی در محراب و دیگری بر ستون میدان.
نام مکان تاریخیمسجد ملا اسماعیل
آدرسیزد، خیابان قیام
توضیحاتاین مسجد بزرگ در جنوب میدان خان قرار گرفته است و اثر همت والای آخوند ملا اسماعیل عقدائی در سال ۱۲۲۲ می باشد.
این مسجد مشتمل است به ایوان وسیع با دهنه ۷۵/۱۵ متر و شبستان با ۳۲ ستون و گنبد های بسی عالی، نقش و نمای آجری درگاهها و گاهی تلفیق شده به کاشی و سنگ و مکتوب در طرف چپ بالای سر در بزرگ ورودی با مطالبی با خط نستعلیق و سنگ لوحه های مختلف.
نام مکان تاریخیمسجد ریگ
آدرسیزد، خیابان قیام
توضیحاتاین مسجد که کاروانسرای مخروبه بوده است، توسط امیر معین الدین اشرف بنا گردید. منار گلی مزین به کاشی با خطوط نقوش هندسی، قفسه ای چوبی در بالای منار کتیبه خط ثلث بر کاشی معرق در سه طرف سردر. در کنده کاری دو لنگه ای کاشی های شش ضلعی فیروزه ای و آبی با حاشیه های سیاه و سفید مرسوم قرن نهم هجری در بدنه محراب و طاقنمای محراب با گچکاری مقرنس از برجستگی های مهم این مسجد به شمار می رود.
نام مکان تاریخیمسجد فرط
آدرسیزد، خیابان امام خمینی، پشت بازار خان
توضیحاتمسجد کوچکی واقع در محله دارالشفا که گفته شده بعد از خروج ابومسلم در خراسان و تسلط او بر یزد آن را ساخت و امام رضا (ع) هنگام سفر از مدینه به خراسان در این مسجد عبادت نموده است. بر اساس سنگ محراب آن زمان احداث آنها را هشتصد تا نهصد سال قبل تخمین می زنند.
نام مکان تاریخیبرج و باروی قدیمی شهر یزد
آدرسیزد، خیابان سید گلسرخ – خیابان فهادان
توضیحاتحصار قدیمی شهر یزد در سه قسمت و سه دوره به شرح ذیل بنا گردیده است:
– شاهزاده فاضل و قلعه کهنه (دوره آل مظفر)
– مالمیر (مادر امیر) (دوره اتابکان)
– فهادان و سید گلسرخ (اوره ابوجعفر کاکوئیه)
نام مکان تاریخیامامزاده جعفر
آدرسیزد، بلوار امامزاده جعفر
توضیحاتامامزاده جعفر از نوادگان امام صادق (ع) و مهمترین زیارتگاه مورد احترام مردم یزد، در محله قدیمی مصلی عتیق واقع شده است. وی در زمان خلافت متوکل عباسی از مدینه به یزد مهاجرت کرده و به شاگردی در دکان آهنگری پرداخت. وی در سال ۴۲۴ هجری قمری درگذشت و در محل فعلی دفن شد.
نام مکان تاریخیآب انبار حاج یوسف
آدرسیزد، خیابان قیام، پشت حسینیه حاج یوسف
توضیحاتاین آب انبار در زمان قاجاریه بنا نهاده شده است و با دو دهانه ورودی با کار بندی آجری در محله حاج یوسف و سر پلک را مشروب می نموده است.
نام مکان تاریخیمسجد چهل محراب
آدرسیزد، خیابان سید گلسرخ، کوچه شهید میرزا زاده
توضیحاتاین بنا در قرن هفتم هجری توسط خواجه شمس الدین محمد بنا شده است. علت شهرت آن به چهل محراب آن است که در آن چهل محراب کاشی تعبیه شده بود. در حال حاضر فقط شش قطعه کاشی از محراب باقی مانده است.
نام مکان تاریخیخانه مرتاض
آدرسیزد، خیابان شهید رجایی
توضیحاتاین بنا در زمان قاجاریه بنا شده است.
نام مکان تاریخیمدرسه ایرانشهر
آدرسیزد، خیابان شهید رجایی
توضیحاتتأسیس سال ۱۳۱۵ هجری خورشیدی
نام مکان تاریخیبقعه سید شمس الدین
آدرسیزد، بلوار امامزاده جعفر
توضیحاتاین بنا در سال ۷۶۷ هجری قمری بنا شده است و دارای ایوان بلند، نقاشی و تزئینات گچ بری می باشد. ایوان بلند آن دارای کاشی کاری معرق و رنگارنگ است. در وسط سقف ایوان بلند ترنجی بزرگ و در گوشه های سقف گل و بوته های زیبایی نقش داده شده است. در داخل ایوان سنگ قبر مرمری، مربوط به بهاءالدین فراش موجود است که تاریخ ۸۵۰ را نشان می دهد.
نام مکان تاریخیآب انبار مسعودی
آدرسیزد، خیابان شهید رجایی
توضیحاتاین آب انبار در زمان پهلوی توسط میرزا مرتضی مسعودی بنا گردیده است.
نام مکان تاریخیمسجد جامع فهرج
آدرسفهرج
توضیحاتاین مسجد که در ۳۰ کیلومتری شرق یزد قرار گرفته، از خشت و گل ساخته شده است. تاریخ بنای آن به صدر اسلام باز می گردد. این مسجد در تاریخ معماری اسلامی- ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ستونهای قطور و پوشش طاق آن از نوع بیز گهواره ای است و مناره مسجد که از گل ساخته شده است به دوره های بعدی مربوط می شود.
نام مکان تاریخیبقعه سید رکن الدین
آدرسیزد، خیابان امام خمینی، خیابان مسجد جامع
توضیحاتاین بنا در سال ۷۲۵ هجری قمری بنا نهاده شده است و محل دفن سید رکن الدین محمد قاضی می باشد. این بنا دارای گنبد، گچ بریهای خطوط اسلیمی داخل ایوان بلند و مقرنس های چهار گوشه بنا و محراب بلند می باشد. در داخل بقعه آثار تزئینات آجر کاری و خطوط کوفی و نستعلیق بر دیوارها و حتی در قسمت سقف که با آب رنگ نقاشی شده است به چشم می خورد.
نام مکان تاریخیبقعه شیخ احمد فهادان
آدرسیزد، خیابان فهادان
توضیحاتاین بقعه مدفون شیخ احمد و برادرش از اهالی اسفنجرد است. این دو از عرفای زمان خویش بودند که به یزد آمدند و در محله فهادان سکنی گزیدند. از بنای اصلی آن تنها گنبدی آجری با بادگیرهای کاشی کاری مربع شکل و محراب کاشی کاری شده معرق باقی مانده است.
نام مکان تاریخیبقعه دوازده امام
آدرسیزد، خیابان فهادان
توضیحاتاین بقعه مشتمل بر دوازده گنبد منفرد در سال ۴۲۹ هجری به دستور ابوسعید و ابویعقوب از امرای علاءالدوله فرامرز ساخته شد. در این بقعه کتیبه ای به خط کوفی بالای سر درگاه نمای که در حاشیه ای از نقوش گل و بوته قرار دارد و سنگ قبر فخرالدین اسفنجردی از مشایخ بزرگ قرن هشتم به اندازه ۹۲*۶۰ که در محراب نصب است توجه بینندگان را به خود جلب می کند.
نام مکان تاریخیخانه حاج کاظم رسولیان
آدرسیزد، خیابان امام خمینی، دانشکده معماری
توضیحاتاین خانه که بیش از یک قرن از عمر آن می گذرد، در محله سهل بن علی یزد واقع شده است که شامل دو بخش متمایز به صورت بیرونی و اندرونی است. حیاط بیرونی محل پذیرایی از میهمانان و برگزاری مراسم روضه خوانی امام حسین (ع) بوده است، اتاق بزرگ ارسی با شیشه های رنگی، حوض خانه، تالار زیر زمین و بادگیر فضای اصلی بیرونی را تشکیل می دهد.
حیاط اندرونی بخش که کاملاً خصوصی خانه است شامل اتاقهای سه دری ارسی تالار، کلاه فرنگی و باد گیر است که پیرامون حیاطی بزرگ و مشجر با حوضی وسیع در میان آن قرار گرفته است. این خانه یکی از خانه های ارزشمند یزدی است.
نام مکان تاریخیشاهزاده فاضل
آدرسیزد، خیابان امام خمینی، بعد از بازار خان
توضیحاتاین زیارتگاه را قبر فضل بن موسی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) دانسته اند ولی برخی از مورخین نسبت به صحت آن شک و تردید نموده اند. گفته شده که بنای آن توسط امیر مبارز الدین احداث شده است. برخی از مورخین این مکان را مزار پیر برج می دانند و از این جهت مورد احترام زرتشتیان می باشد.
نام مکان تاریخیخانه عربها
آدرسیزد، خیابان فهادان
توضیحاتمجموعه ای است از دو خانه بزرگ و کوچک واقع در سر قدمگاه محله فهادان نزدیک مسجد چهل محراب و به حاج میرزا احمد عرب تعلق دارد. تزئینات داخلی خانه بزرگ شامل سر در های مقرنس پنج دری، راهرو و درها و همچنین گچ بری رفها و جا سازی در آنها است. تزئینات داخلی خانه کوچک شامل اتاق آینه کاری، نقاشی رنگی دیوارها، درهای ابزار سازی گچ بری بدنه دیوارهای حیاط و… است. تاریخ نقاشی یکی از اتاقها سال ۱۲۸۱ هجری است. خانه کوچک این مجموعه در سال ۱۲۹۸ هجری ساخته شده است.
نام مکان تاریخیخانه ملک التجار
آدرسیزد، خیابان قیام، کوچه گل چینان
توضیحاتاین خانه نمونه در حدود ۱۲۰ سال قبل در یکی از بازارهای مهم شهر ساخته شده است و متعلق به ملک التجار است. مدخل خانه به اسلوب روزگار خود دارای کوچه ای دراز و باریک با دیوارهای بسیار بلند است. تزئینات داخلی اتاقهای آن دست کمی از خانه های قدیمی دیگر ندارد. نقاشی اتاقهای این خانه کار یک نقاش شیرازی است که از حیث اسلوب کاملاً با نقاشیهای عمارت نارنجستان شیرازی همسان است. این خانه در حال حاضر به مهمانسرای سنتی تبدیل شده است.
نام مکان تاریخیمدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)
آدرسیزد، خیابان فهادان
توضیحاتاین ساختمان به زندان اسکندر مشهور می باشد و متعلق به قرن ۶۳۱ هجری قمری است و بانی آن شرف الدین علی رضی است. این مدرسه در محله فهادان و در مجاورت بقعه دوازده امام قرار دارد.
نام مکان تاریخیخانه لاریها
آدرسیزد، خیابان فهادان
توضیحاتاین خانه در سال ۱۲۸۶ قمری ساخته شده است و مالک آن حاج ابراهیم لاری بوده است، در قدیم به عنوان خانقاه نعمت الهی از آن استفاده می شده است. مساحت آن حدود ۱۷۰۰ متر و زیر بنایی معادل ۱۲۰۰ متر مربع را داراست. درها، پنجره ها، ارسی ها . اتاقهای آینه کاری و نقاشی شده آن از یکی از نمونه های زیبا و عالی خانه های اعیانی قرن سیزدهم است.
نام مکان تاریخیدخمه زرتشتیان
آدرسیزد، صفائیه، انتهای خیابان تیمسار فلاحی، انتهای بلوار شهیدان اشرف
توضیحاتدخمه در فرهنگ فارسی به معنای گور خانه گبرا می باشد. این دخمه در انتهای جنوبی شهر یزد در حوالی منطقه صفائیه در بالای تپه ای نسبتاً مرتفع وجود دارد که یکی  قدیمی تر بنام هانجکی هاتریا (زرتشتی هندی الاصل) و دیگری که جدید تر است به نام گلستان معروف است. در وسط این دو دخمه چاله ای سنگی وجود دارد که زرتشتیان مردگان خود را در آن می انداختند. این اثر مربوط به دوره قاجار می باشد.
نام مکان تاریخیآتشکده زرتشتیان
آدرسیزد، خیابان آیت ا… کاشانی
توضیحاتیکی از اماکن مربوط به زرتشتیان آتشکده آنها است. این بنا در خیابان آیت ا… کاشانی واقع گردیده و شامل ساختمان و باغ مشجری است که در قرن اخیر ساخته شده است. در این محل آتش مقدس که برای زرتشتیان محترم می باشد و دارای قدمتی چند ساله بوده و باید همیشه روشن نگه داشته شود، نگهداری می شود. شایان ذکر است که قدمت آتشکده به ۱۵۰۰ سال می رسد. ساختمان اصلی در وسط حیاط و بر بلندی قرار دارد و آنرا درختانی همیشه سبز احاطه کرده اند. حوضی مدور و بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است. آتش در محفظه ای بلند تر از سطح زمین در اتاقی نسبتاً وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاقهایی برای مراسم نیایش پیرامون آن طراحی شده است.
نام مکان تاریخیحمام خان
آدرسیزد، خیابان قیام، میدان خان
توضیحاتحمام خان به گرمخانه نور نیز شهرت دارد. سابقه احداث حمام به سال ۱۲۱۲ هجری قمری بر می گردد و در تاریخ ۱۲۴۲ هجری قمری مورد تجدید بنا و تزئینات قرار گرفت. تزئینات حمام خان بسیار ساده بوده است به طوریکه مهمترین تزئین آن نقاشی های بخش شاه نشین می باشد. مساحت حمام ۱۱۷۰ متر مربع و زیر بنای آن ۹۰۰ متر مربع می باشد.
نام مکان تاریخیباغ دولت آباد
آدرسیزد، انتهای خیابان شهید رجایی
توضیحاتباغ دولت آباد یکی از باغهای معروف ایرانی است که در زمان محمد تقی خان (دوره زندیه) طراحی و ساخته شده است. این باغ از قناتی به همین نام مشروب می شود و جریان آب در باغ استخوان بندی طراحی آنرا تشکیل می دهد. عناصر متشکله مجموعه چنین است:
عمارت سر در جنوبی، شتر خان و اصطبل ها، عمارت حرمسرا و عمارت هشتی بادگیر، آشپزخانه، عمارت بهشت آئین، عمارت تالار آئینه سر در اصلی و آب انبار دو دهانه. جالب ترین بنای مجموعه را عمارت هشتی و بادگیر تشکیل می دهد که تلفیق جریان آب و هوا به زیباترین شکل صورت گرفته است. بادگیر باغ دولت آباد با ۳۳ متر بلندی از سطح زمین شاه کار مهندسی و نبوغ معماران یزدی است.
نام مکان تاریخیبازار خان
آدرسیزد، خیابان قیام
توضیحاتساخت این بازار به زمان ناصرالدین شاه قاجار بر می گردد. ساختار متفاوت و عرض متباین آن حکایت از ساخت تدریجی آن دارد. ۲۵۸ متر طول دارد و ارتفاع بازار ۴ تا ۶ متر متغییر است. در بخش شمالی-جنوبی ۵۳ مغازه و در بخش شرقی-غربی ۱۰۰ مغازه وجود دارد.
نام مکان تاریخیآب انبار شش بادگیری
آدرسیزد، خیابان دهم فروردین، کوچه آب انبار شش بادگیری
توضیحاتبرای شهر های کویری همچون یزد ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس می شود. در این شهر بیش از ۷۵ آب انبار وجود دارد. این آب انبار دارای شش بادگیر می باشد و ۱۸۰ سال پیش در دوره قاجار ساخته شده است. از ویژگیهای مهم این اثر تاریخی دو دهانه بودن این آب انبار است که دارای تزئینات مقرنس کاری می باشد و دارای ۵۵ پله ورودی در قسمت جنوبی است که بین پله ۲۵ و ۲۶ از بالا یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد.
نام مکان تاریخیمیدان وقت و ساعت
آدرسیزد، خیابان امام خمینی، خیابان مسجد جامع
توضیحاتاین میدان در نیمه دوم قرن هشتم  ساخته شده است.
نام مکان تاریخیبازار زرگری
آدرسیزد، خیابان قیام
توضیحاتقدمت آن به قرون دوازده یا سیزده هجری قمری می رسد. طول بازار ۹۴ متر و عرض آن ۳ متر با ارتفاع ۶ متر می باشد. تعداد ۵۳ باب مغازه در این بازار وجود دارد.
نام مکان تاریخیبقعه سهل بن علی
آدرسیزد، خیابان سلمان فارسی
توضیحاتاین بقعه بر مزار شیخ جمال الاسلام عارف بزرگ در سال ۴۸۰ بنا شده است.
نام مکان تاریخیساباط ها
آدرسبافت قدیمی و بازارهای شهر یزد
توضیحاتیکی از ویژگیهای بازار محله های قدیمی یزد کوچه ها و گذرگاههای سر پوشیده آن هستند که به آنها ساباط گفته می شود. هدف از طراحی ساباط این بوده است که انسان گرما زده کویر را دمی در زیر سایه خود از تابش نور خورشید در امان دارد. در خیلی از ساباط های ورودی چند خانه یکی است. این یگانگی از نظر افزایش همبستگی محله ای حائز اهمیت است. معمولاً پشت بام ساباط ها مورد استفاده خانه های همجوار قرار می گیرند. در برخی از کوچه های بن بست که دارای ساباط است در قسمت ورودی آن دری محکم گذاشته می شده است. به این گونه فضاها در بند گفته می شود.
نام مکان تاریخیکارخانه اقبال
آدرسیزد، خیابان شهید مطهری، نرسیده به چهار راه فرهنگیان
توضیحاتنخستین جلوه صنعت ریسندگی و بافندگی جدید در یزد کاخانه اقبال است که در سال ۱۳۱۲ش. راه اندازی شده است. این ساختمان در زمینی با زیر بنای حدود ۷ هکتار احداث شده است. قسمتهای مختلف کارخانه مانند تالار اصلی، حیاط، انبارها، ساختمانی مجزا به نا مساختمان مدیریت، کلاه فرنگی ها ، سر در ورودی با آجرکاری بسیار زیبا و…، واقعاً دیدنی و کم نظیر است.
هم اکنون، این بنای تاریخی و زیبا محل فعالیت پارک علم و فناوری یزد میباشد.
نام مکان تاریخیکنیسه کمال
آدرسیزد، خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان مسحد جامع
توضیحاتاصطلاح کنیسه به معابد یهودیان اطلاق میشود. کنیسه کمال یکی از معابد قدیدمی کلیمیان (یهودیان) یزد است که با سبک معماری دوره صفویه و ویژگی های معماری خاصی ساخته شده است. کتیبه هایی به خط و زبان عبری از جمله آثار بر جای مانده در این بناست.
نام مکان تاریخیقلعه اسدان (ستی پیر)
آدرسیزد، انتهای خیابان امام خمینی، ابتدای بلوار دهه فجر
توضیحاتاین قلعه دژی است کهن که بخشی از آن زیارتگاه زرتشتیان است و در صحرای مریم آباد انتهای شمال شرقی شهر یزد واقع شده است. هر ساله روز اشتاد باستانی (۲۴ خرداد)، وقت زیارت این مکان تعیین شده و زرتشتیان در این مکان گرد هم می آیند و مراسم عبادت و نیایش پروردگار به جای می آورند. زرتشتیان این مکان را «ستی پیر» می نامند.

در حال بروزرسانی …

نام موزهآدرسشماره تماسساعت بازدید
موزه آیینه و روشنایی یزدیزد. خیابان آیت ا… کاشانی.روبروی بوستان هفت تیر.جنب کارخانه جنوب۳۸۲۴۰۰۱۰- ۰۳۵همه روزه از ساعت ۹ صبح الی ۹ شب
موزه دیرینه شناسی کامبرینیزد. میدان شهید بهشتی . خیابان دهم فروردین . جنب آب انبار شش بادگیری . کوچه سوم شهید زینی . پلاک ۲۰۳۶۲۶۱۷۵۸ -۰۳۵همه روزه از ساعت ۹- ۱۴ و  ۱۸-۲۱
موزه خودروهای تاریخی کلاسیک و دست ساز یزدیزد. خیابان آیت ا… کاشانی.روبروی بوستان هفت تیر.جنب موزه آیینه و روشنایی . مجموعه کارخانه جنوب———-همه روزه از ساعت ۱۰ صبح الی ۱۰ شب
موزه سکه و مردم شناسی حیدرزادهیزد. خیابان امام . محله تاریخی فهادان.خانه عرب زاده۳۶۲۱۹۱۱۱ -۰۳۵همه روزه از ساعت ۹صبح الی ۹ شب
موزه آب یزدیزد. میدان امیرچخماق.ابتدای خیابان قیام۳۶۲۶۸۳۴۰ -۰۳۵همه روزه از ساعت ۹صبح الی ۹ شب
موزه فرهنگ ایران و باستان (مارکار )یزد. میدان مارکار.کوچه فرش مشهد۳۶۲۷۰۰۳۹ -۰۳۵همه روزه از ساعت ۹-۱۳ و ۱۶-۲۰
موزه موقوفه میرزا محمد کاظمینی یزدیزد. بلوار امامزاده جعفر.کوچه جنب آستان متبرکه امامزاده۳۶۲۶۸۸۴۲ -۰۳۵همه روزه از ساعت ۹صبح الی ۹ شب
موزه محیط زیست یزدیزد. بلوار دانشجو . اداره کل  محیط زیست استان یزد۳۸۲۵۳۰۳۰ -۰۳۵——
موزه علوم طبیعی یزدیزد. میدان مجاهدین. خیابان ایرانشهر. جنب دبیرستان ماندگار ایرانشهر۳۶۲۲۳۴۳۴ -۰۳۵همه روزه از ساعت ۹صبح الی ۹ شب
نام دفترنام مدیرعاملنام مدیرفنیآدرس تماس – تلفن
آما سفرمحمدرضا دادنگار دادیزد ـ خیابان دهم فروردین ـ جنب هتل داد۳۶۲۲۹۴۴۰
ارم سیرمحمدحسین حکیمیسعیده پورحکیمیانیزد ـ خیابان کاشانی ـ جنب سازمان آب۳۶۲۳۹۰۰۰-۳۶۲۳۸۱۰۱
پردیس گشت شرقفاطمه حاجی زادهفاطمه حاجی زادهصفائیه، میدان اطلسی، بلوار دانشگاه، روبروی بانک تجارت۲-۳۸۲۶۹۳۰۰
ملک گشت ایساتیسمحمدحسین بختیارامینیمحمدحسین بختیارامینییزد، بلوار جمهوری_ ساختمان پرایم _جنب بانک سپه مرکزی          ۳۵۲۲۱۵۵۹
آنی گشت ایساتیسمحمد سعید عربیمحمد سعید عربییزد، بلوار شهید بهشتی ، روبروی کمیته امداد۳۷۲۵۵۵۹۰
رضوان سیاحتسید علی اکبر رضویسید رضارضوییزد، بلوار دهه فجر، جنب نمایندگی سایپا۷-۳۶۲۹۳۴۵۵
ره یابمحمدصالح موسی بیکیآرزو یزدانییزد، خ کاشانی ، روبروی بیمارستان بهمن۳۶۲۴۸۷۴۸-۳۶۲۳۰۰۴۱
سعادت سیرمحمدرضا سعادتحسن سعادتیزد، بلوار امامزاده جعفر۳۶۲۶۰۶۹۳-۳۶۲۶۶۹۹۷
سهیلمریم شبانی نژادفریبا خبازیانبلوار پاکنژاد-بعد از هتل بهاره بعد از پارک حافظ۲-۳۵۲۵۴۹۶۱
سفیر گشت آریاابوالقاسم دستاعلیرضا حائرییزد ، میدان فرهنگ ، ابتدای بلوار خاتمی۳۸۲۰۰۰۹۲
سام پرواز صحراعلیرضا فخار حسینیسیامک کلاهدوزیزد، چهارراه پژوهش- ابتدای خیابان استاد احمد آرام۲-۳۸۲۰۳۲۰۰
فراسوی اوج یزدمحمدحسین پسرانمحمدحسین پسرانامیرچقماق ، روبروی بانک سپه مرکزی ، ساختمان اولیاء۴-۳۶۲۲۹۰۷۰
کاروانسالارکویریزدمحمدحسین محتاج ا…لیلی رازقییزد، صفائیه ، خ شهید نیرنگ ، پلاک ۲۱۲۷-۳۸۲۴۷۹۶۶-۳۸۲۴۰۰۱۴
ماهورگشت باستاناحمدرضا موحدنازی مجاهدییزد – بلوار شهیدان اشرف– روبروی دخمه زرتشتیان
مروستی پرواز یزدحسین مروستی زادهحسین مروستی زادهخیابان مطهری،چهار راه ۲۲ بهمن، سمت چپ شماره ۷۸۶۱-۳۵۲۴۳۳۷۰
یزد پروازمسعود رفیعیانمسعود رفیعیانیزد، ابتدای بلوار باهنر، جنب بانک مسکن شماره ۴۲۰۳۷۲۵۱۴۶۰-۳۷۲۵۴۱۴۵
یسنابهزاد نمازینسرین عدالت خواهیزد، چهارراه فرهنگیان، ابتدای خیابان مطهری۸-۳۶۲۲۰۲۴۶-۳۶۲۲۴۰۰۰
گردشگران رباطاحمد ابراهیمی صدر آبادیفاطمه محمودییزد، ۵۲ متری امام شهر۳۵۲۲۶۳۵۶
نوین گشت سایناسید کمال محامدیحدیث السادات کربلایی تفتییزد، خ مطهری، روبروی بانک صادرات  پلاک ۶۸۷۳۶۲۲۲۰۲۰
سیمای طبیعتابوالقاسم میرزایی نیریــــ
یزدسیرقاسم وکیلیفریده دهقانیزد، خیابان شهید مطهری ، روبروی درمانگاه نیکپور۷-۳۷۲۴۵۱۱۶
آیساگشت کویرفیروزه رستمیفیروزه رستمییزد، بلوار جمهوری، روبروی تالار پذیرایی تهرانی۹-۳۵۲۶۲۰۰۷
اورانوس گشت آریاآرزو عبداله زادهآرزو عبداله زادهیزد، صفائیه، خیابان تیمسار فلاحی، جنب بیمه آسیا۳۸۲۴۲۹۱۰
یزدمهر نوینمصطفی وکیل زارچیمهدی سهیلی پورچهارراه مهدیه، ابتدای بلوار امام جعفرصادق (ع)، روبروی بیمارستان مادر۳۶۲۴۳۵۳۲
یاراگشتبابک نمازیحمیده مربییزد، بلوار شهیدان اشرف-نبش بلوار امامت۳۸۲۸۶۱۰۳
سرزمین ستارگانمحمدمهدی رجایی فردمحمدمهدی رجایی فردیزد، بلوار امام جعفرصادق، جنب اتومبیل سردار۲-۳۸۲۷۰۰۹۱
برفراز آسمانها کویرسید سعید حسینیسید سعید حسینیمیدان ابوذر، بلوار شهید دشتی، چهارراه امیرالمؤمنین، جنب کوچه ۶۳۲-۳۸۲۲۶۷۰۱
سهره گشت آریابهاره نایبیبهاره نایبییزد، ابتدای بلوار جمهوری، بعد از بانک ملت جنب بانک توسعه تعاون۸-۳۵۲۶۳۰۰۷

در حال بروزرسانی …